معنای نفاق در قرآن

خدای سبحان می فرماید :

«إِذَا جَاءکَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِینَ لَکَاذِبُونَ» (منافقون/1)«چون منافقان نزد تو آیند گویند : «گواهی می دهیم که تو واقعاً پیامبر خدایی» و خدا[ هم] می داند که تو واقعاً پیامبر او هستی ، و خدا گواهی می دهد که مردم دو چهره سخت دروغ گویند (به گفته خود ایمان ندارند)»

از این آیه چنین فهمیده می شود که نفاق و منافق، به کسی اطلاق می شود که دارای دو چهره میباشد که ظاهرش با باطنش مغایرت دارد به آنچه که زباناً می گوید باطناً بدان اعتقاد و ایمان ندارد لذا خدای سبحان نبی اکرم(ص) را از منویات باطنی آنها باخبر میکند و هشدار می دهد که آنها انسانهای دروغگو می باشند .

       بنابراین نفاق در قرآن به معنای تظاهر به مسلمان شدن و در باطن کافر بودن است .از این نفاق به «نفاق اعتقادی» تعبیر می شود و تقریباً منظور قرآن در تمام مواردی که واژه نفاق را به کار برده ، همین معناست ، اینکه شخصی در ظاهر دم از اسلام بزند اما در واقع کافر باشد که آیه فوق ناظر به همین معناست (خاتمی ، 27) .

و نیز قرآن کریم در تعریف و معنای نفاق و منافق می گوید :

«...یَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِم مَّا لَیْسَ فِی قُلُوبِهِمْ...» (فتح/11)«...چیزی که در دلهایشان نیست بر زبان خویش می رانند...»

«یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ لاَ یَحْزُنکَ الَّذِینَ یُسَارِعُونَ فِی الْکُفْرِ مِنَ الَّذِینَ قَالُواْ آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَلَمْ تُؤْمِن قُلُوبُهُمْ..» (مائده / 41)«ای پیامبر ، کسانی که در کفر شتاب می ورزند ، تو را غمگین نسازند [چه] از آنان که بازبان خود گفته اند:«ایمان آوردیم» و حال آنکه دلهایشان ایمان نیاورده بود... » .

«وَلْیَعْلَمَ الَّذِینَ نَافَقُواْ وَقِیلَ لَهُمْ تَعَالَوْاْ قَاتِلُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ أَوِ ادْفَعُواْ قَالُواْ لَوْ نَعْلَمُ قِتَالاً لاَّتَّبَعْنَاکُمْ هُمْ لِلْکُفْرِ یَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلإِیمَانِ یَقُولُونَ بِأَفْوَاهِهِم مَّا لَیْسَ فِی قُلُوبِهِمْ وَاللّهُ أَعْلَمُ بِمَا یَکْتُمُونَ» (آل عمران/167»«همچنین کسانی را که دو روی نمودند [نیز] معلوم بدارد .و به ایشان گفته شد: «بیایید در راه خدا بجنگید یا دفاع کنید» گفتند : «اگر جنگیدن را می دانستیم مسلماً از شما پیروی میکردیم» آن روز ،آنان به کفر نزدیک تر بودند تا به ایمان به زبان خویش چیزی می گفتند که در دلهایشان نبود . وخدا به آنچه می نهفتند داناتر است ».

از این آیات شریفه چنین مستفاد می شود که نفاق در اصطلاح قرآن کریم و شرع مقدس اسلام یعنی اظهار ایمان و اخفاء کفر می باشد .

لذا در قرآن ، نفاق و منافق همان معنای اصطلاحی یعنی اظهار اسلام در ظاهر و کفر در خفا به کار رفته است .

بعضی از متفکران می گویند:واژه (منافق) در قرآن مجید برای آن عده از اهالی مدینه که به هیچ روی نمی شد نسبت به وفاداری و تعصب آنها در حق پیامبر اسلام (ص) اعتماد کرد به کار رفته است (حلبی ،  49) .

آنان کسانی بودند که در زبان، اظهار اسلام می کردند و خود را پیرو رسول خدا (ص) میخواندند ولی در دل ، دشمن آن حضرت بوده و پیامبری حضرتش را انکار می کردند (صدر ، 31) .

قرآن آنان را چنین معرفی می کند: « وَمِنَ النَّاسِ مَن یَقُولُ آمَنَّا بِاللّهِ وَبِالْیَوْمِ الآخِرِ وَمَا هُم بِمُؤْمِنِینَ»(بقره /8) «و برخی از مردم میگویند :« ما به خدا و روز بازپسین ایمان آورده ایم»،

ولی گروندگان[ راستین] نیستند ».

«یُخَادِعُونَ اللّهَ وَالَّذِینَ آمَنُوا وَمَا یَخْدَعُونَ إِلاَّ أَنفُسَهُم وَمَا یَشْعُرُونَ » (بقره /9)«با خدا و مومنان نیرنگ می بازند ، ولی جز به بر خویشتن نیرنگ نمی زنند، و نمی فهمند».

چنانکه خدای سبحان می فرماید :

«فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِی قُلُوبِهِمْ إِلَى یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُواْ اللّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا کَانُواْ یَکْذِبُونَ »(توبه/77)« در نتیجه ، به سزای آنکه با خدا خلف وعده کردند و از آن روی که دروغ می گفتند ، در دلهایشان- تا روزی که او را دیدار می کنند - پیامدهای نفاق را باقی گذارد» .